Limietweg 129, de schuur
Aan het fietspad van de Limietweg (zuid) naar Hebelermeer staat aan de rechterkant een schuur, omgeven door vooral berkenbomen
en een grote eik. In de vorige eeuw woonden er mensen op deze plek op het bovenveen. Wat is de geschiedenis van de schuur.
Het fietspad met aan de rechterkant de schuur,
omgeven door bomen en struiken.
1920
Omstreeks 1920 koopt de 24-jarige Johann Berend Koiter, roepnaam ‘Berend’ een
huis met twee en een kwart bunder grond. Het huis met dak van stro -het is meer een
keuterij- staat op het bovenveen, 300 meter te zuidwesten van grenspaal 163 tussen
Hebelermeer en Bargercompascuum. Het huis heeft zijn ramen gericht op de grens.
Berend gaat er samen met zijn 1 jaar jongere vrouw Helena Sulmann, roepnaam
Lene, uit Schöningsdorf wonen.
De schuur in de zomer van 2009 (foto’s; eigen)
Ze houden er beesten en bewerken de grond. Lene is bekend met het boerenwerk, als
kind heeft ze onder Duitse boeren gediend als ‘biestheerd’ en was zomers met haar
kudde koeien (beesten) in het veld. Tot voor kort was de Hebelermeerse familie
Hüsers Heinrich eigenaar van de grond en het huis.
Een voorbeeld van een keuterij met dak van stro. Deze stond in Zwartemeer bij
de oude Katholieke kerk (bron; Emmer Courant).
’t Compas van Hüsers
Bij de markescheiding in 1862-63 van het ‘Compascuum’, het gebied dat later
Bargercompascuum zal heten, krijgen de boeren van de Emsländische grensdorpen
Hebelermeer en Zwartenberg een aan Duitsland grenzend Nederlands grondgebied
toegewezen. De strook is 6.5 kilometer lang, 678 meter breed en aan de Nederlandse
zij begrensd door een wel twee meter brede sloot, de Breede Sloot.
De Duitsers worden eigenaar van deze strook omdat zij afstand doen van
eeuwenoude weiderechten, die zij menen te hebben in het Nederlands grensgebied.
Het andere –grootste- gedeelte van ‘Compascuum’ komt in handen van Nederlandse
ondernemers, die de streek nabij de Runde klaar maken voor de aankomende
veenafgraving.
Op oudere kaarten wordt dit Duits grondbezit achter de Breede Sloot aangeduid met ‘Afgestaan aan de Hannoveraanen’. De boeren uit
Hebelermeer krijgen het gebied toegewezen dat ligt aan de andere zij van de grens, pal aan hun woonplaats. Zo ook Hüsers Heinrich, hij is
eigenaar van zijn ‘Hof’ aan de weg naar Wesuwe, dichtbij de kerk van Hebelermeer en bewerkt van hieruit het ‘Compas van Hüsers’.
In latere jaren bouwt hij er een boerderijtje met een dak van stro. Mogelijk heeft een knecht van de familie er gewoond om dichter bij het land
te wonen. Het kan ook zijn dat een zoon van de familie niet in het Pruisische leger wilde dienen en ‘gevlucht’ is naar Nederland, zoals zoveel
gebeurde rond 1866.
Het is niet te achterhalen om welke Heinrich Hüsers het gaat. Waarschijnlijk gaat het om Johann ‘Heinrich’ Hüsers, geboren 23-7-1850 te
Hebelermeer, gehuwd met Anna ‘Maria’ Gebina Gabina Hake, geboren 2-4-1854 te Hebelermeer.
Hun zoon, de boer Heinrich Hüsers, geboren 24-8-1882 te Hebelermeer trouwt met Adelheid
Cramer, geboren 6-1-1893, eveneens te Hebelermeer. Hij is na 1900, naast boer ook directeur
van de Spar- und Dahrlehnkasse en van de Landwirtschaftlicher Warengenossenschaft
Hebelermeer. Onder zijn energieke aanpak komen beide bedrijven tot grote bloei en floreert
de landbouw op Duitse en Nederlandse bodem in de Hebelermeerse grensstreek.
Heinrich Hüsers heeft in de Eerste Wereldoorlog beide onderbenen verloren en heeft een
moeilijke gang. Oudere Limietwegbewoners kunnen zich nog herinneren hoe hij- als
vertegenwoordiger van de Hebelermeerse Landwirtschaftlicher Warengenossenschaft-
kunstmest en zaaigoed verkoopt aan de Nederlandse boeren in het grensgebied. Hij overlijdt
29-6-1970, zijn vrouw Adelheid Cramer op 27-1-1971.
Heinrich Hüsers en echtgenote Adelheid Cramer
(bron; 200 Jahre Hebelermeer-Wesuwermoor 1788-1988, Bernard Ottens).
2 kaarten
Van het gebied zijn twee kaarten gevonden. Van beide kaarten is geen exacte datum
bekend.
Kaart met de plaatsverdeling achter de Breede Sloot, (geschat) rond 1900 (bron;
Henk Hake, Klazienaveen).
Kaart geschat 1900
Eén kaart is in het bezit van Henk Hake uit Klazienaveen. Hij heeft het al jaren in bezit
en indertijd opgevraagd bij het kadaster. Het is een weergave van de plaatsverdeling in
het gebied achter de Breede Sloot, (geschat) rond 1900.
De plaats 1306 staat op naam van J.H. Hüsers, Heb. Meer en heeft hier het nummer 36.
Het is 32 meter breed.
De plaats ten zuiden ervan staat op naam van de Gemeente Hebelermeer, plaats 1307
en hier nummer 37. 64 meter breed.
De plaats ten noorden ervan staat op naam van A. Westen, Munsterscheveld, plaats
1305 en hier nummer 35. Het heeft een breedte van 64 meter. De plaats ten noorden
hiervan staat op naam van J.G. Robben, Heb. Meer, 1304 en hier nummer 34. Het is 144 meter breed.
Opvallend is dat de plaats 1305, de plaats ten noorden van Hüsers, op naam staat van A. Westen, Munsterscheveld. Dit is waarschijnlijk
Arnoldus Westen. Vanaf 1875 staat hij met zijn vrouw Trees Bogaards in de gemeente Emmen ingeschreven. Westen is koopman. Kort hebben
ze hier gewoond, later hebben ze een winkel in Munsterscheveld. Westen overlijdt in 1927 bij en zoon, die in Bargercompascuum woont, aldus
J.B. Berens in zijn klapper ‘Bargercompascuum 1873-1900’.
1/3
Ga naar de volgende pagina
)
)
)
)
)
