125 jaar Santing in Zwartemeer Door Gerard Steenhuis februari 2015 1. De namen Santingshoek en Santing verwijzen naar de familie die in 1890 aan de Runde is komen wonen (foto’s; GS) Het is dit jaar 125 jaar geleden dat de naam Santing voorkomt in Zwartemeer. Koopman Hindrik Santing uit Roswinkel vestigt zich in 1890 aan de Runde. Op dat moment zijn kanaalgravers bezig de Hoogeveensche Vaart door te trekken tot de landsgrens. Waarschijnlijk ziet Santing kansen voor zijn handel. Kinderen en aangetrouwden zijn later winkeliers, caféhouders, bakkers, kooplieden en zelfs een huisarts. Hoe is het zo gegaan? In het centrum van Zwartemeer staat bij de dam over het Van Echtenskanaal aan de zuidwestzijde een lang winkelpand. De naam Santing is groot uitgeschreven op de noordgevel. Het telefoonboek schrijft: Santing BV Meubelen en Damesconfectie, Eemslandweg 51/54. Op de eerste verdieping wonen op 51 Jacob Santing (1929) met zijn echtgenote Maria Gesina (Mia) Abeln (1929). Op 54 woont zijn zus Henderica Gesina (Hennie) Dirks-Santing (1926). Laatstgenoemde doet de damesconfectie, terwijl broer Jacob samen met zijn neef Sjaak uit Stadskanaal de meubelzaak beheert. Ook het- aan de zuidkant belendende- pand, waarin de Spar Kroeze onderkomen heeft, is in eigendom bij deze familie Santing. Tegenover, op de zuidoosthoek van het centrum, staat een bedrijven- en wooncomplex met de naam ‘Santingshoek’, bovenin zijn twee woonlagen met seniorenappartementen. Onderin is Apotheek Mediq Pykstra Servicepunt Zwartemeer en de praktijk van de plaatselijke huisarts Hans Douwes. De 85 jarige Jacob Santing ‘junior’ vertelt. 2. Eemslandweg 43; woonhuis en winkel van Harm Santing, later Taco Santing en nu diens dochter (foto; GS) Nog meer Santing Tweehonderd meter in de richting van Klazienaveen staat op het adres Eemslandweg 43 een monumentaal pand. Het huis is gebouwd in 1927 door Harm Santing (1882-1942). Nu is het in eigendom bij een kleindochter van hem. Het pand verkeert in 2015 in een niet goede staat (zie afb. 2). Aan de andere kant van het kanaal staat een witte boerenbehuizing “Het oudste authentieke huis van Zwartemeer”, zegt Jacob. Het huis heeft als adres Verlengde van Echtenskanaal nz 26. Deze boerderij was van Jan Santing (1898-1968) en Alberdina (Diene) Kamst (1895-1989). Later boert hier hun dochter Lammechien Roelina met de Veendammer Douwe Moorlag. Nu woont hier Annemarie Adema (zie ook afb. 10). Nederlandse kanaalgravers Sinds omstreeks 1860 wordt deze grensstreek ten oosten van Emmen bewoond (noot 1). De eerste bewoners zijn vooral Duitse boekweitboeren. Van geloof zijn ze katholiek. Maar de eerste bewoners van het land gelegen ten noorden van het Zwarte Meer, nabij het Van Echtenskanaal, zijn niet Duits. Het is ook een twintig tot dertig jaar later dat deze streek bewoond wordt. Nederlandse kanaalgravers en veenafgravers komen het gebied binnen. Ze zijn met het kanaal mee naar de oostgrens van de gemeente Emmen getrokken. De werkers en hun gezinnen komen uit Overijssel, Smilde, Beilen, Hoogeveen of Nieuw Amsterdam. Ze zijn veelal van hervormde of gereformeerde gezindte. 1890, nu 125 jaar geleden Rond 1890 komt de naam Santing voor in Zwartemeer. Het is 125 jaar geleden dat koopman Hindrik Santing (1854-1915) zich vestigt aan de Runde, dichtbij het Zwarte Meer. Hij is getrouwd met Lammechien Katuin (1859-1951). Beide zijn afkomstig uit Roswinkel. In 1881 zijn ze in Emmen getrouwd. Eerst wonen ze nog in de Weerdingemarke. Harm (1882), Dientje (1884), Albert (1885) en Jacob (1887) zijn daar geboren. De jongste kinderen: Anna (1890), Hindrik (1892) Lammechien (1893), Willem (1896), Jan (1898), Albertje (1899), Jans (1901) en Aiko (1904) in Zwartemeer. De familie Santing woont op de westoever van de Runde, enkele honderden meter ten noorden van het Zwarte Meer en dichtbij het nieuwe kanaal (afb 16). “Ze moeten hier een houten keet bewoond hebben, met café en winkel”. Het kan geen toeval zijn. Rond 1890 graaft de Nieuw Echtense Veen Compagnie (NEVC) de verlenging van de Hoogeveense Vaart in de richting van de landsgrens en passeert hier het Zwarte Meer en het riviertje de Runde. Tientallen, zo niet honderden kanaalgravers zijn aan het werk en Santing begint een winkel met café. “Ze moeten geld verdiend hebben want ze konden met baar geld later aan het kanaal nieuwbouwen” (noot 2). Enkele kanaalgravers gaan hier op de hoge en droge boorden van de Runde permanent wonen. Nederlandse niet-katholieke familienamen komen voor op de eerste kaarten uit de buurt: Klingenberg, Groenewold, Van der Spoel, Smit, Meiering, Vos en Santing. En later Niezing, Duinkerken, Posthuma, ‘Stoet’ Anne Smeman (noot 3). In 1899 bouwt Hindrik Santing een café met kruidenierwinkel. ‘Café Welgelegen’ heet het nieuwe pand en staat aan de straat op de zuidoever van het nieuwe kanaal: het Van Echtenskanaal. 3. Detail van de kaart van Compascuum +/- 1880-1890. Ten westen van de Runde, net ten noorden van het Zwarte Meer staat de naam Vos l. Santing, zie noot 2 (bron; Collectie Broer Berens) 1/8 Ga naar de volgende pagina