De Zwartenbergerweg door Gerard Steenhuis, december 2016 1. Links; de afbeelding is van 1954 en vooraan ligt de brug over de Limietwijk ‘de bovenste wieke’. Nu is deze brug afgebroken. In de verte staat het huis Limietweg 22, bewoond door de familie Kohnken. Nu Limietweg Oost 2. Het kleine roodstenen huisje hier links van kan het huis zijn met adres Limietweg 20. De brug over de Limietwijk maakt de overgang mogelijk naar de andere oostkant van het kanaal. Hier op het land tussen Limietwijk en de grens staan enkele huizen en wordt turf gestoken. Later is hier boerenland. De foto is gemaakt door pater Bernard van der Meer. Zie voor meer foto’s van hem ‘Barger Compas 150 jaar op dreef’, hoofdstuk 17. Dia’s pater van der Meer 1948, 1954. 2. Rechts; Limietweg 18. Het huis van Jan Kuhl en Adelheid Bürmann. De Zwartenbergerweg vormt samen met de Limietweg Oost, de Bredesloot en de Kalkovenwijk de meest oostelijke straatweg binnen de gemeente Emmen. Zes honderd meter verder naar het oosten is de grens met Duitsland. De beide eerst genoemde straten liggen in Barger-Compascuum en de beide laatst genoemde noordelijker in Emmer-Compascuum. Daar waar de Barger-Compascumer straten Limietweg en Limietweg Oost vanuit het zuiden samenkomen, begint de Zwartenbergerweg die vier kilometer lang is. De weg heet na de kruising met de Verlengde Tweede Groenedijk Bredesloot. Noordelijker kruist de Bredesloot de Oostelijke Doorsnee om daarna, na een S-bocht, over te gaan in de Kalkovenwijk westzijde. Boeren uit het Duitse Schwartenberg krijgen in 1862 dit deel van de grensstreek toegewezen. Dit verklaart de naam van de straatweg. De huidige Zwartenbergerweg is het noordelijke deel van het Zwartenberger Compascuum (noot 1). Anno 2016 staan nog drie huizen aan én in de buurt van de Zwartenbergerweg. Alle andere huizen zijn geruimd, zie de foto’s en de tekst. 3. Het huis op Limietweg 3, nu Zwartenbergerweg 3. Oorspronkelijk woont hier vervener Klaas Salomons. Hij emigreert in 1949 naar Canada. Dan wonen hier de families Geert Nieman, Hendrik Ensing en Derk Dokter (2x) 2016 Windmolens In 2014, 2015 en 2016 staat het gebied volop in de belangstelling. De Gemeente Emmen wijst de Zwartenbergerweg aan als locatie voor windmolen plaatsing. Acht grote windmolens moeten hier komen en vormen samen met de molens in het naburige Duitse Fehndorf een groot grensover-schrijdend windpark. We gaan het zien. We gaan ze zien! 4. Maria Helena Fischer is in 1866 in Hebelermeer geboren. In 1895 trouwt zij daar in de kerk met Bernard Heinrich Speller, geboren in 1870 in het buurdorp Lindloh. Zijn ouders wonen dan aan de Oude Zwarteweg ten westen van de Runde.  Ze gaan wonen in een keet op het bovenveen, ten oosten van waar nu de Zwartenbergerweg loopt. Heeft de Lindloher familie Speller grond in het Zwartenberger Compascuum? Op de foto gaat Lene Speller-Fischer waarschijnlijk naar de katholieke kerk van Barger Compas. Ze is gekleed in een traditioneel Emsländische klederdracht. Tot na de Tweede Wereldoorlog zitten oudere dames, met name die geboren zijn in Duitsland, zo gekleed in de zondagse kerk. Bijzonder! Ik meen rechtsonder een stuk straat te zien. In die tijd lopen de mensen naast de weg. Dan slijten de schoenen minder snel! Op de achtergrond is ‘roeg’ land te zien, bovenveen. Het veenafgraven en de landontginning moeten nog gebeuren (foto; Jan Speller) 5. De Zwartenbergerweg gaat met een verhoging over zijwijk 17, de Steenhuiswijk. De ‘Hoge Brug’ noemen de mensen deze overgang. Rechts ligt Barger-Compascuum en links de Limietwijk (foto; GS) Drie kaarten De bewoning van dit gebied beschrijf ik aan de hand van een drietal kaarten. De eerste kaart noemt de oorspronkelijke Duitse plaatseigenaren. Dit lijkt de situatie van kort na de plaatstoewijzing en van bewoning is geen sprake. De Klazienavener Henk Hake (1938) is in het bezit van de kaart. De tweede kaart is van de Limietker Roef Feringa (1901-1977) en geeft de situatie weer van rond 1913. De derde kaart is getekend door Hendrik Kuhl (1927), die de situatie weergeeft van zijn jeugdjaren, de jaren voor de Tweede Wereldoorlog. De beschrijving van de bewoners gaat primair uit van de kaart van Hendrik Kuhl, dus kaart 3. En daarna aangevuld met de families genoemd door Roef Feringa, kaart 2 dus. 1/14   Ga naar de volgende pagina